Lata powojenne – odbudowa i rozwój muzeum
W 1948 roku działalność Muzeum Koszalińskiego skupiała się głównie na pozyskiwaniu nowych eksponatów. Kustosz Jakub Rokicki, mimo ograniczonych środków finansowych, gromadził zabytkowe przedmioty, często pochodzące z dawnych majątków ziemskich. Do zbiorów muzeum trafiły m.in.:
- zabytkowy zegar szafkowy z 1762 r.,
- fotel z 1794 r.,
- tryptyk „Wieczerza Pańska”,
- malowidło „Ukrzyżowanie Chrystusa”,
- pięć świeczników ściennych z kościoła w Łęknie k. Będzina,
- liczne meble i eksponaty przyrodnicze (wypchane zwierzęta egzotyczne) z poniemieckich pałaców.
Dzięki przeniesieniu Biblioteki Miejskiej do innego pomieszczenia udało się rozszerzyć ekspozycję etnograficzną.
W tym samym czasie Muzeum Narodowe w Warszawie prowadziło akcję wystaw polskich na Ziemiach Zachodnich, mającą na celu repolonizację społeczeństwa. W ramach tego programu do Koszalina zawitała wystawa „Malarze polscy XIX wieku z doby Wiosny Ludów”, którą w dniach 26 czerwca – 5 lipca obejrzało 632 zwiedzających.
Rok 1949 – zmiany polityczne i kontrowersje
Narastająca stalinizacja kraju doprowadziła do zmian wokół muzeum i jego kustosza. Władze partyjne, wspierane przez lokalnych urzędników, zarzucały Rokickiemu „reakcyjną” działalność i gromadzenie eksponatów niemieckiego pochodzenia.
W wyniku inspekcji przeprowadzonej przez nieznane osoby podające się za przedstawicieli Ministerstwa Kultury i Sztuki, sporządzono raport oskarżający kustosza o:
- eksponowanie „niemieckich pamiątek historycznych”,
- tworzenie ekspozycji o charakterze „pałacowo-dekoracyjnym”,
- brak materiałów dokumentujących Polskę Ludową i wyzwolenie Koszalina przez Armię Czerwoną.
Na podstawie tych zarzutów Jakub Rokicki został zwolniony w trybie natychmiastowym – bez odprawy, wynagrodzenia za marzec i możliwości wykorzystania urlopu. Ministerstwo Kultury nie zaakceptowało tej decyzji i wstrzymało dotacje dla muzeum.
Mimo sprzeciwu władz centralnych, lokalne struktury PZPR mianowały 11 marca 1949 roku na stanowisko kierownika muzeum Jana Panteluka – samouka i ludowego rzeźbiarza z Huculszczyzny. Funkcję tę pełnił do 1955 roku.
Nowa rola muzeum – propaganda i działalność oświatowa
Pod kierownictwem Panteluka muzeum zmieniło swój charakter – z instytucji historycznej na placówkę propagandowo-oświatową. Organizowano wystawy czasowe poświęcone rocznicom państwowym i wydarzeniom zgodnym z linią ideologiczną władzy.
W lipcu 1949 roku otwarto dział historii najnowszej, dokumentujący lata 1944–1945, ze szczególnym uwzględnieniem:
- organizacji I Armii Wojska Polskiego w ZSRR,
- szlaku bojowego od Lenino do Łaby,
- roli Armii Czerwonej w wyzwoleniu Pomorza.
Ekspozycja składała się z fotografii dokumentalnych, schematów operacyjnych, rozkazów Stalina oraz portretów przywódców radzieckich. Wystawę sfinansował Zarząd Miejski, gdyż Ministerstwo Kultury w dalszym ciągu odmawiało wsparcia muzeum.
Wystawa „Prasa Radziecka” i kontrowersje
W październiku 1949 roku, z okazji miesiąca „Przyjaźni Polsko-Radzieckiej”, w muzeum zorganizowano wystawę „Prasa Radziecka”, prezentującą 412 egzemplarzy gazet ze wszystkich republik ZSRR. Wydarzenie cieszyło się dużym zainteresowaniem – odwiedziło je ponad 800 osób, głównie szkoły i wojsko.
Jednak muzeum stało się obiektem krytyki po publikacji w prasie informacji o zakazie zwiedzania w dni deszczowe – aby „nie nanosić błota”. Po nagłośnieniu sprawy przez gazety, władze wojewódzkie nakazały zakup kapci dla zwiedzających.
Pomimo propagandowego charakteru nowych ekspozycji, muzeum starało się zachować swoją misję edukacyjną. Jednak lata powojenne były czasem trudnych decyzji i napięć politycznych, które na długo wpłynęły na jego funkcjonowanie.
Chcesz poznać więcej fascynujących historii Koszalina? Sprawdź nasze inne artykuły o dziejach regionu i odkryj niezwykłe wydarzenia z przeszłości!
Więcej fascynujących historii o Willi i jej mieszkańcach znajdziesz w moim ebooku „Historia dawnego budynku muzeum w Koszalinie”.
To darmowa publikacja, w której odkryjesz rzuty budynku, szczegółowy opis wnętrz i detali architektonicznych, a także historię otoczenia i sąsiedztwa zabytkowych willi z epoki. Pobierz teraz i poznaj niezwykłe dzieje tego miejsca!Pobierz TU link poniżej
https://zabytkowawillakoszalin.pl/wp-content/uploads/2024/09/Historia2-1.pdf