Wystawy propagandowe i działalność muzeum w latach 1950–1951

Na lata 1950/51 zaplanowano wiele wystaw propagandowych. Oto niektóre z nich:

  • „Karykatura to broń polityczna”
  • „Grafika krajów demokracji ludowych i świata imperialistów” (kopie i reprodukcje z gazet kolorowych)
  • „Malarstwo radzieckie”
  • „Kultura radziecka”
  • „Karykatura radziecka w walce o pokój” (reprodukcje z „Krokodila”)
  • „Koszalin wrócił do Polski”

W 1949 roku Departament Muzeów MKiS w Warszawie, wspólnie z Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, zorganizował objazdową wystawę „Pradzieje Pomorza”, która odwiedziła wszystkie miasta powiatowe. W Koszalinie ekspozycja była prezentowana w dniach 17–20 października 1949 r. w budynku Robotniczego Domu Społecznego przy ul. Zwycięstwa, obok Teatru Miejskiego (dzisiejszy MOK).

Godziny otwarcia i tematyka wystaw

Od 1 września 1950 roku muzeum było czynne:

  • Wtorki, czwartki i piątki: 12:00–18:00
  • Niedziele: 10:00–18:00
  • Dla grup wycieczkowych: codziennie od 10:00

Stałe ekspozycje obejmowały następujące tematy:

  1. Prahistoria Pomorza
  2. Historia Koszalina
  3. Historia Wojska Polskiego i jego szlak bojowy u boku Armii Radzieckiej w walce o Pomorze
  4. Przemysł artystyczny
  5. Etnografia
  6. Przyroda
  7. Militaria

Budżet i polityka finansowa

Budżet muzeum był skromny – miesięczne wydatki wynosiły 10-12 tys. zł. W listopadzie 1949 r. wydano 12 tys. zł, z czego:

  • 4,5 tys. zł przeznaczono na książki rosyjskie, czasopisma radzieckie i polskie, portrety wodzów (m.in. Stalin – 100 zł),
  • Reszta pokryła drobne naprawy i zakup materiałów biurowych.

Państwowa dotacja dla muzeum w Koszalinie w 1949 r. wynosiła 360 000 zł. Instytucja podlegała systemowi planowanego oszczędzania, zgodnie z uchwałą Rady Ministrów z 19 lutego 1949 r., egzekwowaną przez Komisję Oszczędnościową Skarbu Państwa.

Nowy statut muzeum (1949)

W 1949 roku Miejska Rada Narodowa uchwaliła statut Muzeum Miejskiego w Koszalinie, określający jego cele jako:

„Służenie masom społeczeństwa i wychowywanie młodzieży w duchu postępowym na budowniczych ustroju sprawiedliwości społecznej.”

Był to dokument mocno naznaczony ideologią polityczną, znacznie różniący się od np. statutu Muzeum w Białogardzie z 1946 roku.

Muzeum pod nadzorem jednej partii

Rok 1950/51 upłynął pod znakiem wystaw propagandowych, m.in.:

  • „Film i teatr radziecki w walce o pokój”
  • „Wielkie budowle komunizmu w ZSRR”
  • „Warszawa w odbudowie”
  • „Fotografia meksykańska”

Ekspozycje te były oparte głównie na reprodukcjach wydawanych przez agencje propagandowe.

Reorganizacja muzeum i przekazywanie eksponatów do Szczecina

Muzeum koszalińskie sprawowało nadzór organizacyjny i merytoryczny nad placówkami w Białogardzie, Darłowie, Koszalinie i Słupsku. Pod koniec 1951 roku Muzeum w Szczecinie opracowało plan reorganizacji podległych placówek, co skutkowało przeniesieniem wielu eksponatów do składnicy Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie. Powody tego były praktyczne – piwnice koszalińskiego muzeum były zawilgocone i nie nadawały się do przechowywania zabytków.

Do Szczecina przewieziono m.in.:

  • Meble zabytkowe
  • Sztukę sakralną
  • Archiwalne dokumenty i księgi (w 1951 r. wysłano dwie duże paczki akt do Wojewódzkiego Archiwum w Szczecinie)

Zmiany w ekspozycjach muzealnych

W lipcu 1951 r. przeorganizowano ekspozycję dwóch działów: etnografii i przemysłu artystycznego. Powstała nowa wystawa społeczno-etnograficzna, prezentująca dwa przeciwstawne wnętrza:

  • „Pokój szlachecki”
  • „Izba wiejska”

Za organizację wystawy odpowiadał dział etnograficzny Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie.

Ryc. 44. Muzeum Miejskie w Koszalinie, ekspozycja myślistwa egzotycznego. Stan w 1954 r. Fot. Archiwum muzeum w Koszalinie.

Trudne początki – brak przygotowania kadry i remonty

Przez cały omawiany okres Muzeum w Koszalinie zatrudniało jedynie trzech pracowników: kierownika oraz dwóch pomocników. Żaden z nich nie posiadał przygotowania muzealnego, co powodowało liczne trudności organizacyjne i wpływało na rozwój placówki.

W 1953 roku przez kilka miesięcy trwał remont pomieszczeń muzealnych oraz montaż nowych wystaw, co miało na celu poprawę warunków ekspozycyjnych.

Nowa ekspozycja – dokumentowanie polskości Pomorza

Po zakończeniu prac remontowych zespół muzealników ze Szczecina, pod kierownictwem dr. Przemysława Smolarka, przygotował stałą ekspozycję pod tytułem „Z przeszłości Pomorza Zachodniego”, której celem było podkreślenie polskich korzeni regionu koszalińskiego.

W mniejszym pomieszczeniu prezentowano zabytki związane z fauną Pomorza oraz egzotyczne trofea myśliwskiepochodzące ze zbiorów poniemieckich (ryc. 44).

Wystawy czasowe – promocja sztuki i nauki

Wśród organizowanych wystaw objazdowych warto wyróżnić:

  • „Malarstwo polskie”
  • „Ochrona pomników kultury”
  • „Krajobraz ziemi krakowskiej i Podhala w obrazach St. Kamockiego”
  • „Matejko i Riepin – wyraziciele patriotyzmu i humanizmu”
  • „Hugo Kołłątaj na tle epoki oświecenia”
  • „Mikołaj Kopernik – rewolucjonista myśli naukowej”

Władze kładły wówczas duży nacisk na edukację i popularyzację kultury poprzez takie wystawy.

Zmiany kadrowe – nowy kierownik i rozwój muzeum

W 1954 roku muzeum zyskało dodatkowy etat instruktora oświatowego, który powierzono nauczycielce Irenie Prawdzie. Po przejściu Jana Panteluka na rentę w 1955 roku, przejęła ona obowiązki kierownika muzeum, pełniąc tę funkcję do 1956 roku.

Wraz ze zmianami polityczno-społecznymi w 1956 roku nastąpił przełom w muzealnictwie koszalińskim. Na stanowisko kierownika muzeum powołano archeologa mgr. Mariana Sikorę, absolwenta Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wkrótce do zespołu dołączyli kolejni specjaliści, a badania archeologiczne stały się głównym kierunkiem działalności placówki – trend ten utrzymuje się do dziś.

Muzeum Okręgowe w Koszalinie – lata 1958–1964

W latach 1958–1964 koszalińska placówka pełniła rolę muzeum okręgowego dla województwa koszalińskiego. Pracownicy intensywnie angażowali się w organizację nowych muzeów regionalnych w miastach takich jak Złotów, Bytów, Szczecinek, Kołobrzeg i Człuchów.

Współpracowali również przy tworzeniu Muzealnej Zagrody Słowińców w Klukach w latach 1958–1963.

Reorganizacja muzealnictwa w województwie koszalińskim

W połowie lat 60. władze wojewódzkie przeprowadzały kolejne reorganizacje muzealnictwa, przyjmując zasadę koncentracji zbiorów i specjalizacji placówek. Priorytetem stało się utworzenie Muzeum Okręgowego.

Po remoncie Zamku Książąt Pomorskich w Słupsku, to właśnie tam przeniesiono status Muzeum Okręgowego, a w Koszalinie utworzono Oddział Archeologiczny Muzeum Pomorza Środkowego.

Na tych zmianach straciły jednak dotychczasowe placówki muzealne (m.in. Koszalin i Darłowo), które musiały przekazać znaczną część swoich zbiorów.

Przekazanie zbiorów do Słupska

Muzeum w Koszalinie musiało przekazać ponad 800 eksponatów do nowo powstałego Muzeum Okręgowego w Słupsku, w tym:

  • Zbiory etnograficzne (w tym kolekcję jamneńską),
  • Eksponaty z zakresu rzemiosła artystycznego,
  • Gotycką rzeźbę sakralną,
  • Dokumenty sfragistyczne,
  • Dzieła malarskie,
  • Cenne księgozbiory.

W zamian muzeum koszalińskie otrzymało zbiory archeologiczne ze Słupska i Darłowa.

Powrót Koszalina do roli Muzeum Okręgowego (1969–1971)

W 1969 roku doszło do kolejnych zmian w strukturze muzealnictwa. Koszalin ponownie stał się siedzibą Muzeum Okręgowego, pełniąc tę funkcję do końca 1971 roku.

📌 Poznaj pełną historię Muzeum w Koszalinie! Pobierz bezpłatnego ebooka, w którym znajdziesz szczegółowe opisy ekspozycji, unikalne fotografie oraz rzuty budynku. To wyjątkowa podróż przez dzieje koszalińskiej kultury i muzealnictwa.

Kliknij i odkryj historię! https://zabytkowawillakoszalin.pl/wp-content/uploads/2024/09/Historia2-1.pdf